Bazaltik volkanitlerin oldukça siderofil element (OSE) veya platin grubu element (PGE) ile Os izotop sistematikleri, magma oluşumu ve gelişiminde etkili olan petrolojik olayların sınırlandırmasında potansiyel teşkil etmeleri nedeniyle son yıllarda geniş bir ilgi uyandırmıştır. Bazaltik volkanitlerde genel olarak çok düşük konsantrasyonlarda gözlenen ve modern zenginleştirme-analiz yöntemleriyle elde edilen OSE ve Os izotop verileri, petrolojik çalışmalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Bazaltik volkanitlerden doğrudan tüm-kaya analiziyle sağlanacak OSE içerikleri ve oranları, bu elementlerin mantonun kısmi ergimesi ve bazaltik magmanın farklılaşması sırasındaki davranışlarıyla ilgili mevcut bilgiler ve teorik modellemelerle birlikte değerlendirildiğinde, manto ergimesinin jeokimyasal modellemesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca, OSE içerikleri ve Pd-PGE/Ir-PGE oranları, mantodan türeyen magmaların kökeni ve gelişiminde; manto sülfitlerinin doğası, kaynak mantonun kükürt doygunluk koşulları, sülfit ayrılımı, fraksiyonel kristallenme, kabuk asimilasyonu ve kısmi ergime derecesi için önemli göstergelerdir. Bu nedenle, Türkiye’de yaygın olarak gözlenen Senozoyik yaşlı bazaltik volkanitlerde geleneksel tüm-kaya jeokimyası verilerine ilaveten farklı bir yaklaşım olan OSE ve Os izotop sistematikleri, bazaltik magmaların türediği manto kaynağının sahip olduğu jeokimyasal özelliklerin ve magma gelişimi sırasında etkili olan petrolojik olayların modellenmesine katkı koyabilecektir.

10.19111/bulletinofmre.901001

The highly siderophile element (HSE) or platinum group element (PGE) and Os isotope systematics of basaltic volcanics have recently received a significant attention because of their potential to constrain the petrological processes on magma generation and evolution. The HSE and Os isotope data, which are generally observed at very low concentrations in basalts and obtained by modern enrichment and analytical techniques, are frequently used in petrological studies. The HSE contents and ratios from whole-rock analysis of basalts, and combined evaluation with the theoretical knowledge and modelling of HSE behaviour during the partial melting of mantle and the differentiation of basaltic magma would provide opportunity for geochemical modelling on mantle melting. Besides, HSE contents and Pd-PGE/Ir-PGE ratios are important indicators for the nature of mantle sulfides, the sulfur saturation conditions of the mantle source, sulfide segregation, fractional crystallization, crustal assimilation and partial melting degrees in the origin and evolution of mantle-derived magmas. Therefore, in addition to the traditional whole-rock geochemical data obtained from Cenozoic aged basalts observed widely in Turkey, HSE and Os isotope systematics of these basalts can contribute to define the geochemical features of the mantle source, and to model petrological processes which are effective in the magma evolution.

10.19111/bulletinofmre.901001