Feldispat (alkali feldispatlar ve plajiyoklazlar) ve son yıllarda feldispatoyid mineralleri seramik-cam sanayinde hammadde olarak kullanılmaktadır. Bu mineralleri içeren başlıca granit, siyenit, foid siyenit gibi magmatik kayaların hammadde kaynağı olma potansiyeli bulunmaktadır. Feldispatik minerallerin içerisindeki bazı kapanım mineralleri hammaddede istenilen değerleri son derece olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmada Özvatan foid siyenitlerindeki feldispatik minerallerin bozuşmasında etkili süreçler irdelenmiş, bozuşma sonucunda oluşan istenmeyen minerallerin hammaddeye etkileri değerlendirilmiş ve bozuşmayla açığa çıkan elementlerin bulunduğu ortama ne tür bir etki yaptığı ortaya konulmuştur. Çalışma alanındaki foid siyenitler; nefelin, ortoklaz, plajiyoklaz, kankrinit, sodalit, amfibol, biyotit, piroksen, melanit ve az oranda sfen, zirkon, apatit ve fluoritten oluşmaktadır. Bu kayaların bozuşması ile oluşan serisit ve kaolen içerik oranları alterasyonun artış derecesi ile doğru orantılıdır. Ayrışma indeks değerlerine göre foid siyenit örneklerinin çok hafif derecede ayrışmış kaya özelliği gösterdiği belirlenmiştir. Kimyasal analizlerden hesaplanan Hareketlilik İndeksi (MI) değerlerine göre foid siyenitler içerisindeki SiO2, Al2O3, Na2O, K2O, CaO ve Fe2O3 gibi ana oksitlerde ağırlıkça (%) belirgin bir azalma söz konusudur. Elde edilen tüm veriler ışığında; Özvatan foid siyenitleri hem günlenmeye hem de hidrotermal alterasyona maruz kalmış, hidrotermal alterasyonun etkileri daha fazla gözlenmektedir. Kayadaki diyaklaz yapılarının fazlalığı işletme kolaylığı sağlarken diğer taraftan kayanın ayrışma ve bozuşma süreçlerinin hızlanmasına neden olmuştur.

10.19111/bulletinofmre.901035

Feldspar (alkali feldspar and plagioclases) and in recent years feldspathoid minerals are used as raw materials in the ceramic-glass industries. The igneous rocks such as granite, syenite and foid syenite which mainly contain these minerals have the potential to be raw materials. Some inclusions within the feldspatic minerals affect extremely negatively the desired values for raw material. In this study, the effective processes in the alteration of feldspatic minerals within the Özvatan foid syenites, the effects of alteration minerals in the raw material were evaluated and the effects of the elements released by alteration on the environment was revealed. The foid syenites consist of nepheline, orthoclase, plagioclase, cancrinite, sodalite, amphibole, biotite, pyroxene, melanite with rare amount of sphene, zircon, apatite and fluorite. The contents of the sericite and kaolinite, which are formed as a result of alteration of these rocks, increase in direct proportion to alteration degree. As a result of the alteration index values, foid syenites samples show low degreed decomposed property. According to the calculated mobility index (MI) from chemical analyses, there is a quantitative decreasing in the major oxides such as SiO2, Al2O3, Na2O, K2O, CaO and Fe2O3 in the foid syenites. In accordance with the all data, Özvatan foid syenites have been exposed both weathering and hydrothermal alteration and the effect of hydrothermal alteration are observed more frequently in the altered rock. While the excess of diaclase structures within the rock provides ease of operation, on the other hand it accelerated the weathering and alteration processes.

10.19111/bulletinofmre.901035